Leiden markeerstiften tot betere resultaten op school?

Markeren: mooi, maar niet magisch

Markeerstiften zijn populair en dat zie je ook terug in de cursussen van veel kinderen. Met trots tonen ze pagina’s vol kleur, netjes aangeduid en op het eerste zicht goed bestudeerd. Als ouder voelt dat misschien geruststellend: je kind lijkt betrokken en heeft duidelijk tijd genomen om te studeren.

Maar vergis je niet: markeren alleen is geen effectieve leerstrategie. Veel kinderen beginnen met het herlezen van de cursus en markeren vervolgens alles wat belangrijk lijkt. Het lijkt alsof ze actief bezig zijn, maar in werkelijkheid gebeurt er in het brein weinig. Markeren is namelijk passief. Het helpt je kind niet om de leerstof écht te verwerken of onthouden.

Zonder verdere verwerking blijven die kleurrijke passages vooral visuele versiering. Het studeren blijft aan de oppervlakte hangen en de inhoud verdwijnt al snel weer uit het geheugen. Kortom: markeren kan nuttig zijn maar alleen als het op een bewuste en doordachte manier wordt ingezet. Als opstapje naar echt leren, niet als eindpunt.

Waarom markeren zo populair is 

Hoe komt het dat zoveel kinderen automatisch grijpen naar een markeerstift zodra ze beginnen te studeren? Dat is eigenlijk heel logisch: het voelt eenvoudig, overzichtelijk en veilig. Je kind hoeft geen ingewikkelde strategie te bedenken. Gewoon lezen, markeren en klaar.  

Maar precies daar zit het probleem. Veel kinderen zijn zó ijverig met hun fluostift dat bijna de hele pagina gekleurd is. En als alles aangeduid is, springt niets er nog uit.  

Onderzoek toont aan dat deze overmarkering het leerproces juist belemmert. Je kind ziet door de overvloed aan kleur de essentie niet meer. In plaats van actief aan de slag te gaan met de leerstof, vervalt het in herlezen, een passieve strategie die weinig oplevert. Het gevolg? De informatie blijft niet hangen. Het brein wordt nauwelijks geactiveerd en na een paar dagen is veel van wat geleerd werd alweer vergeten.  

Kort gezegd: markeren voelt alsof je goed bezig bent, maar als het niet doelgericht gebeurt, helpt het je kind geen stap vooruit.

Markeren om te denken, niet om te versieren 

Is markeren dan compleet zinloos? Zeker niet. Je kind kan de markeerstift wel degelijk inzetten op een manier die helpt bij het studeren. Zolang het met mate en doelbewust gebeurt.

Uit onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat jongeren die per paragraaf slechts één kernzin markeerden, de leerstof achteraf veel beter konden onthouden dan leeftijdsgenoten die dat niet deden. Door die ene zin bewust te kiezen, worden ze gedwongen om na te denken over wat écht belangrijk is. En precies dat helpt bij het verwerken en opslaan van informatie.

In de wetenschap heet dit het ‘isolation effect’: door een beperkt deel van de tekst visueel te isoleren (bijvoorbeeld in kleur), gaat je aandacht er automatisch naartoe. De belangrijkste informatie springt eruit, waardoor het makkelijker wordt om verbanden te leggen, de essentie te onthouden en de leerstof later sneller terug op te frissen.

Slim markeren = minder markeren. Het gaat niet om hoeveel kleur er op de pagina staat, maar om de kwaliteit van wat aangeduid wordt. Door gerichte keuzes te maken, hoeft je kind niet telkens de hele tekst te herlezen. De markeringen geven in één oogopslag weer waar het écht om draait.

Met andere woorden: een markeerstift kan een krachtig hulpmiddel zijn, maar alleen als je kind de stift gebruikt om te denken, niet om te versieren.

Zo haalt je kind meer uit die markeerstiften: 3 slimme tips

Markeerstiften kunnen je kind echt helpen om de leerstof beter te verwerken maar alleen als ze goed gebruikt worden. Geen willekeurige kleurexplosie, wel bewuste keuzes. Met deze drie tips zet je kind de fluostift in als een krachtig leerhulpmiddel:

1. Lees eerst, markeer daarna bewust. Laat je kind pas markeren nadat de tekst gelezen is. Wat is de kern? Wat is echt belangrijk? Door eerst na te denken en dan pas te markeren, wordt het brein actief aan het werk gezet.
2. Markeer alleen de essentie. Less is more. Eén kernzin per paragraaf is vaak genoeg. Als alles gemarkeerd is, springt niets er nog uit. Help je kind dus kiezen: wat móét blijven hangen?
3. Gebruik kleuren met een vaste betekenis. Kies samen een kleurcode en houd die aan. Bijvoorbeeld: geel voor definities of blauw voor belangrijke jaartallen. Zo ontstaat er structuur in het hoofd én op papier.

Met deze aanpak leert je kind niet alleen beter, maar ook slimmer. En dat is precies waar het bij studeren om draait.

Van kleuren naar inzicht: jouw rol als ouder bij slim markeren

Markeren hoeft geen zinloze gewoonte te zijn. Met een beetje sturing van jou kan je kind het verschil leren zien tussen kleuren om te versieren en kleuren om te begrijpen.

• Ga samen aan de slag: bekijk hoe je kind nu markeert en bespreek hoe het anders kan. Gebruik de tips uit dit artikel als leidraad.
• Experimenteer met een kleurcode en moedig aan om na te denken vóór de stift de pagina raakt.
• Toon interesse, stel vragen en laat zien dat je betrokken bent. Zo leert je kind niet alleen slimmer te studeren, maar groeit ook het zelfvertrouwen.

Want uiteindelijk gaat het niet om de hoeveelheid kleur op papier, maar om wat er blijft hangen in het hoofd. En daar kun jij als ouder écht het verschil maken.

Bronnen:

• Dunlosky, J., Rawson, K.A.,Marsh, E.J., Nathan, M.J & Willingham, D.T. (2013) Improving student’s learning with effective learning techniques: promising directions from cognitive and educational psychologie. Psychol Sci Public Interest. Jan; 14(1):4-58.