Een slecht rapport, een bron van frustratie
Het krijgen van een rapport is een belangrijk en spannend moment voor je kind, maar ook voor jou als ouder. Een rapport toont aan waar je kind staat ten opzichte van de te kennen leerstof. Als ouder zien we ons kind graag uitblinken met een rapport vol goede punten. Minder fijn is het natuurlijk als de schoolresultaten tegenvallen. Zeker wanneer je kind zo hard zijn best heeft gedaan. Een slecht rapport kan leiden tot frustratie, teleurstelling, woede, maar roept vooral veel vragen op: Waarom presteert mijn kind slechter dan vroeger? Hoe ga je om met een slecht rapport? En hoe kan ik mijn kind motiveren om het beter te doen?
Het sneeuwbaleffect van slechte punten op school
Het is belangrijk om allereerst in te schatten hoe groot het probleem is. Eén slechte toets is het einde van de wereld niet. Belangrijker is om te begrijpen waarom je kind onder de verwachtingen heeft gepresteerd. Heeft je kind te weinig gestudeerd? Of was het vergeten dat er een toets op komst was? Op zich lijkt er dan geen onderliggend probleem te zijn en hoef je je nog geen zorgen te maken. Jammer van dat mindere punt, maar de volgende keer loopt die toets waarschijnlijk vlotter.
Je bent best wél alert wanneer slechte punten voor een vak blijven aanmodderen. Misschien kan je kind helemaal niet volgen in de klas omdat de leerstof niet duidelijk of te moeilijk is. Neem bijvoorbeeld Joris*: tijdens een eerste gesprek in mijn praktijk liet hij weten dat hij keihard werkte voor school, maar zijn inspanningen zich niet vertaalden in goede punten. Het zorgde voor frustratie en ontgoocheling waardoor hij geen goesting meer had om nog te leren. “Wat voor zin heeft het om elke dag te leren als ik toch maar slechte punten haal?” zei hij. Een gevoel dat we allemaal herkennen als onze maximale inspanningen niet worden ingelost.
Jammer genoeg is Joris niet alleen. Er zijn nog jongeren die denken dat ze hun studierichting niet aankunnen en niet goed genoeg zijn. Negatieve ervaringen stapelen zich op waardoor een sneeuwbaleffect ontstaat. De motivatie gaat verloren, studeren verloopt met tegenzin en ze belanden in een vicieuze cirkel van slechte resultaten.
Als je kind het probleem niet tijdig aanpakt dan is het veel moeilijker om de zaken terug te draaien. Zo halen in Vlaanderen alleen al 4.000 leerlingen in het lager onderwijs de eindmeet niet waardoor ze niet over de nodige basiskennis beschikken. Een cijfer dat de laatste jaren in stijgende lijn zit. Het komt er dus op aan om tijdig in te grijpen. Maar waar start je?
“Als ik in mijn praktijk bij jongeren pols waarom ze studeren, dan krijg ik bij 3 op de 4 kinderen te horen: Om mijn ouders blij of trots te maken.”
Ga in gesprek over slechte punten
Als ouder kan je bij slechte resultaten de neiging hebben om meteen hard in te grijpen via verschillende straffen: de tijd op de tablet of smartphone beperken, minder vrijheid, vroeg naar bed of schoolwerk extra controleren. Een aanpak die averechts kan werken. Uiteraard had je liever goede punten gezien. Een gevoel dat kinderen en jongeren delen. Als ik in mijn praktijk bij hen pols waarom ze studeren, dan krijg ik bij 3 op de 4 kinderen te horen: “Om mijn ouders blij of trots te maken.” Dus wanneer ze slechte punten behalen, wees dan maar zeker dat zij hier ook geen fijn gevoel aan overhouden.
“Een gesprek zorgt ervoor dat je kind tot nieuwe inzichten komt en gaat nadenken over de volgende stappen.”
Hoewel het een natuurlijke reflex is om kwaad te worden, is het belangrijk om met je kind in gesprek te gaan. Stel de juiste vragen en tracht te achterhalen waar het probleem schuilt. Een gesprek zorgt ervoor dat je kind tot nieuwe inzichten komt en mee gaat nadenken over oplossingen en volgende stappen. Zo doorbreek je de negatieve vicieuze cirkel en ga je het sneeuwbaleffect tegen.
Enkele tips voor een goed gesprek over slechte punten met je kind
- Neem wat afstand en ga het gesprek aan wanneer de meeste emoties wat gaan liggen zijn.
- Doe het gesprek tijdens een ontspannend moment.
- Stel open vragen.
- Luister naar je kind en laat hem/haar uitspreken.
- Neem de tijd voor het gesprek
- Geef mee dat jullie samen op zoek gaan naar een oplossing.
HOE IK ZELF ALS KIND MIJN LESJE LEERDEDe kracht van een goed feedbackgesprek kon ik als kind aan den lijve ondervinden. Toen ik in het derde middelbaar zat, kregen we een toets voor aardrijkskunde. Ik was die helemaal vergeten noteren in mijn agenda waardoor ik niet gestudeerd had. Omdat we doorheen het schooljaar niet zoveel toetsen kregen voor dat vak, was het belangrijk om voor die enkele toetsen goed te scoren. In paniek besloot ik iets te doen wat ik nog nooit eerder had gedaan: ik spiekte… en werd betrapt. Op mijn rapport stond: “Nel had 7 op 10. Maar wegens spieken: 0 op 10.” Ik kon door de grond zakken van schaamte. De schrik zat er dan ook goed in om dat rapport aan mijn ouders te tonen. Wat zouden ze wel niet zeggen? Hoe groot zou hun ontgoocheling in mij zijn? En welke straf zou er boven mijn hoofd hangen? Het was pas toen mijn papa vroeg: “Heb jij geen rapport gehad?” dat ik met een bang hartje mijn rapport onder hun neus schoof. Wachtend op een uitbrander van mijn papa, bleef het verdacht lang stil. Té lang. Tot hij op een rustige toon zei: “Dat is nu ook niet zo slim van jou: je spiekt en haalt nog maar een 7 op 10.” Met verstomming geslagen, keek ik hem aan. Dat was het dan? Geen uitbrander? Had ik mij een week angstig en ongemakkelijk gevoeld, bang voor zijn reactie, kreeg ik uiteindelijk een heel rustige, bijna begripvolle reactie van mijn papa? Nadien ging ik met mijn ouders rond de tafel zitten en volgde een gesprek. Ik kreeg de kans om hen uit te leggen waarom ik gespiekt had, hoe ik me hierbij gevoeld had de afgelopen dagen en samen maakten we enkele afspraken. Tot op vandaag is dit verhaal me bijgebleven en ben ik, ook als pedagoog, blij met de aanpak van mijn ouders op dat moment. Nadien deed ik telkens opnieuw mijn best want zo’n begripvolle ouders wou ik geen tweede maal ontgoochelen. En spieken? Dat heb ik daarna nooit meer gedaan. Lesje dus geleerd! |
“Laat slechte cijfers op school een belangrijk leermoment zijn.”
Een gesprek als belangrijk leermoment
Leren gaat met vallen en opstaan. Geen enkel kind komt graag thuis met een slecht rapport. Het is dus zaak om op dat moment een open en eerlijk gesprek aan te gaan met je kind. Dit kan zowel voor jou als je kind verhelderend werken. Laat slechte cijfers op school een belangrijk leermoment zijn. De kans bestaat dat de oplossing gewoonweg voor het grijpen ligt zodat je de sneeuwbal tijdig kan tegenhouden.
📌 Geraken jullie er na een goed gesprek nog steeds niet wijs uit of schuilt het probleem dieper? Dan kan het helpen om externe hulp in te schakelen zoals studiebegeleiding of bijles. Zo kan je toch tijdig aan de noodrem trekken en slepen de problemen niet nodeloos aan.
(*) fictieve naam
Bronnen:
- Vermeersch, B. (2021). Meer en meer leerlingen starten secundair onderwijs zonder getuigschrift basisonderwijs. VRT nieuws. (https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2021/01/13/meer-en-meer-leerlingen-starten-secundair-onderwijs-zonder-getui/)
